
Ένας περίπατος στη φύση της Ψίνθου την Άνοιξη μπορεί εκτός από μια υπέροχη βόλτα
να είναι και η αφορμή για να μάθει κανείς ενδιαφέροντα πράγματα για τα φυτά που
ευδοκιμούν στα μέρη μας.
Κάθε λουλούδι, κάθε θάμνος, κάθε φυτό είναι ξεχωριστό και έχει τις δικές του ιδιότητες. Πολλά από τα λουλούδια, άγρια φυτά και τους θάμνους της περιοχής μας είναι βότανα. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπορεί να τα χρησιμοποιήσει ως έχουν ή μετά από την επεξεργασία τους για να ικανοποιήσει δικές του ανάγκες. Τα βότανα χρησιμοποιούνται ως βοηθητικά "εργαλεία" σε πολλά θέματα υγείας που αν και βοηθούν σημαντικά ποτέ δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα. Πολλά όμως από τα φάρμακα που χρησιμοποιεί ο σύγχρονος άνθρωπος έχουν συστατικά, ουσίες τέτοιων φυτών, βοτάνων. Όλοι μας γνωρίζουμε για παράδειγμα το χαμομήλι τις μικρές άγριες μαργαρίτες ή το φασκόμηλο (λεσφακιά στα Ψινθενά) που βοηθούν στα κρυολογήματα και τον πυρετό.
Σε αυτό το άρθρο όμως θα ασχοληθούμε με ένα φυτό, βότανο που ίσως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν αν και στο νησί και την Ψίνθο φυτρώνει σχεδόν σε κάθε μέρος, τα ορεινά κυρίως μέρη του νησιού είναι γεμάτα απ αυτό.
Αλάδανος
Πρόκειται για τον Αλάδανο ή Λαδανιά. Ένα φυτό - θάμνο με υπέροχα άνθη το οποίο διαθέτει θεραπευτικές, φαρμακευτικές και καλλυντικές ιδιότητες. Τα άνθη του φυτού εμφανίζονται τον μήνα Μάρτιο έως και τα τέλη Ιουνίου, είναι πολλά σε κάθε φυτό όμως κάθε άνθος έχει συνήθως διάρκεια μόνο μιας ημέρας. Η ρητίνη που παίρνουμε από τον Αλάδανο χρησιμοποιείται από τα αρχαία χρόνια ως όπλο ενάντια σε θανατηφόρες αρρώστιες όπως η χολέρα αλλά και ως αρωματική ουσία ! Ο Ηρόδοτος ονόμασε το φυτό αυτό «Λήδανο», ο Διοσκουρίδης «Λήδον» και ο Θεόφραστος «Κίσθος».
Ο Αλάδανος που ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές της Μεσογείου σε μέρη της Βόρειας Αφρικής ακόμα και στη Κριμαία.. στη χώρα μας φύεται κυρίως στα νότια και ανατολικά, στην Κρήτη, στη Ρόδο και αλλού. Ο Αλάδανος που φύεται στις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου ονομάζεται Cistus creticus ενώ ο Αλάδανος που φύεται στην Δυτική Μεσόγειο Cistus ladanifer, στην χώρα μας φύεται ο Cistus creticus (Κίστος ο Κρητικός) που ως θαμνώδες φυτό ανήκει στην οικογένεια των Cistaceae (Κιστιδών). Στη Κρήτη μάλιστα γίνεται και καλλιέργεια του Αλάδανου και από την ρητίνη που συλλέγεται ζούνε άνθρωποι. Η συλλογή της ρητίνης γίνεται τους μήνες Ιούνιο – Ιούλιο (τότε γίνεται η έκκριση της κομμεορητίνης) με χειρωνακτική εργασία χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο που ονομάζεται "αργαστήρι". Το αργαστήρι έχει σειρές από λουριά τα οποία είναι φτιαγμένα από δέρμα ή από ειδικό πλαστικό. Ο Αλαδανάρης, ο άνθρωπος δηλαδή που κρατάει το αργαστήρι, το χτυπάει πάνω στο φυτό και στα λουριά με το χτύπημα μένει μια ουσία - ο ιδρώτας - που παράγεται από τα φύλλα του φυτού, η οποία ουσιαστικά είναι η περίφημη ρητίνη. Στη συνέχεια το αργαστήρι αποτίθεται στην ύπαιθρο κάτω από τον καυτό ήλιο και η ουσία (το λάδανο) στερεοποιείται παίρνοντας τη μορφή μαύρης πάστας, τότε γίνεται η συλλογή της από τα λουριά του αργαστηριού προσεκτικά !
Υπάρχουν διάφορα είδη Αλάδανου όμως μόνο εκείνα με το χαρακτηριστικό μοβ (χρώμα) άνθος είναι εκείνα που παράγουν την ουσία. Στη φύση της Ψίνθου μπορεί να βρει κανείς λευκό Αλάδανο, ρόζ Αλάδανο και τον μοβ.
Από τον Αλάδανο λοιπόν παίρνουμε σήμερα : αιθέρια έλαια, αρώματα, φάρμακα στυπτικά, αποχρεμπτικά, αντικαταρροϊκά και αντιδυσεντερικά. Τα παλαιότερα χρόνια το χρησιμοποιούσαν σαν αλοιφή για τους πόνους των αρθρώσεων, στις ρευματικές παθήσεις και στα κρυολογήματα. Στην αρχαιότητα εκτός από την χρήση του λαδάνου σε θεραπείες, χρησιμοποιούνταν και ως θυμίαμα ενώ στην Ανατολή θεωρούνταν και ως αποτρεπτικό του ματιάσματος.
Στη Κρήτη μάλιστα τα πράσινα μέρη του φυτού, ορισμένοι το πίνουν αφού το φυτό αποξηρανθεί ως βότανο, ρόφημα. Βέβαια επειδή το φυτό έχει διάφορα μέρη πρέπει κανείς να ξέρει ποια μέρη πρέπει να αποξηράνει γιαυτό καλό είναι να μην το δοκιμάσετε μόνοι σας αν δεν είστε γνώστες ή δεν έχετε σχετική εμπειρία !
Κάτι που δεν είναι εμφανές σ αυτό το φυτό είναι ο Κυτίνος. Ο Κυτίνος είναι ένας παρασιτικός οργανισμός που φυτρώνει κοντά στη ρίζα του φυτού και για να τον δει κανείς πρέπει να ανοίξει τα κλαδιά του Αλάδανου. Ο Κυτίνος ονομάζεται και αλλιώς ως «λύκος της λαδανιάς». Έχει δυνατό κόκκινο χρώμα και λευκά ή κίτρινα άνθη στη κορυφή του τα οποία αν τα σπάσουμε βγαίνει μια κολλώδης άχρωμη ουσία. Τα παλαιότερα χρόνια στη Ψίνθο και σε άλλα μέρη της Ρόδου οι κάτοικοι δοκίμαζαν την ουσία αυτή του Κυτίνου, ως λιχουδιά ! Η αλήθεια για τον Κυτίνο είναι ότι πρόκειται για κατάλοιπο ενός τροπικού φυτού που ως φαίνεται ευδοκιμούσε στη Ρόδο αιώνες πριν, όταν το κλίμα ήταν αρκετά διαφορετικό. Ο Κυτίνος ανήκει στην ίδια οικογένεια που ανήκει και το τροπικό φυτό "Raflesia" του οποίου το άνθος έχει διάμετρο που φτάνει έως και το ένα μέτρο !
Σύμφωνα με τους επιστήμονες το λάδανο (η ουσία) βοηθάει στα προβλήματα αϋπνίας, πονόδοντου και τετάνου. Ακόμα έχει βρεθεί ότι μπορεί να αναστείλει τους λεγόμενους "καλόγηρους". Τελευταία πειράματα δείχνουν ότι η ουσία αυτή βοηθά στη καταπολέμηση τύπων καρκίνου, βάση κυτταρικών σειρών. Τέλος φαίνεται να έχει αντιμικροβιακή δράση !
Από τα άνθη του Αλάδανου φαίνεται πως εμπνεύστηκαν και ποιητές, όπως ο Οδυσσέας Ελύτης, στο ποίημά του το «Ναυτάκι του περιβολιού» - συλλογή «Ηλιος ο πρώτος», όπου χαρακτηρίζει το άνθος της αλαδανιάς ως «αχτένιστο»:
«Όταν γυρίζει ο αλάδανος τ'αχτένιστο κεφάλι του»
* ΠΡΟΣΟΧΗ : Δεν πρέπει να καταναλώνετε βότανα σε καμία περίπτωση τα οποία δεν γνωρίζετε ! Μην το επιχειρήσετε !
Ο ασφαλέστερος τρόπος για να γνωρίσει κάποιος τα βότανα είναι να συμβουλευτεί έναν ειδικό, κάποιον που πραγματικά γνωρίζει για να του δείξει διαφορετικά ρισκάρετε την υγεία σας.
Κάθε λουλούδι, κάθε θάμνος, κάθε φυτό είναι ξεχωριστό και έχει τις δικές του ιδιότητες. Πολλά από τα λουλούδια, άγρια φυτά και τους θάμνους της περιοχής μας είναι βότανα. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπορεί να τα χρησιμοποιήσει ως έχουν ή μετά από την επεξεργασία τους για να ικανοποιήσει δικές του ανάγκες. Τα βότανα χρησιμοποιούνται ως βοηθητικά "εργαλεία" σε πολλά θέματα υγείας που αν και βοηθούν σημαντικά ποτέ δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα. Πολλά όμως από τα φάρμακα που χρησιμοποιεί ο σύγχρονος άνθρωπος έχουν συστατικά, ουσίες τέτοιων φυτών, βοτάνων. Όλοι μας γνωρίζουμε για παράδειγμα το χαμομήλι τις μικρές άγριες μαργαρίτες ή το φασκόμηλο (λεσφακιά στα Ψινθενά) που βοηθούν στα κρυολογήματα και τον πυρετό.
Σε αυτό το άρθρο όμως θα ασχοληθούμε με ένα φυτό, βότανο που ίσως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν αν και στο νησί και την Ψίνθο φυτρώνει σχεδόν σε κάθε μέρος, τα ορεινά κυρίως μέρη του νησιού είναι γεμάτα απ αυτό.
Αλάδανος
Πρόκειται για τον Αλάδανο ή Λαδανιά. Ένα φυτό - θάμνο με υπέροχα άνθη το οποίο διαθέτει θεραπευτικές, φαρμακευτικές και καλλυντικές ιδιότητες. Τα άνθη του φυτού εμφανίζονται τον μήνα Μάρτιο έως και τα τέλη Ιουνίου, είναι πολλά σε κάθε φυτό όμως κάθε άνθος έχει συνήθως διάρκεια μόνο μιας ημέρας. Η ρητίνη που παίρνουμε από τον Αλάδανο χρησιμοποιείται από τα αρχαία χρόνια ως όπλο ενάντια σε θανατηφόρες αρρώστιες όπως η χολέρα αλλά και ως αρωματική ουσία ! Ο Ηρόδοτος ονόμασε το φυτό αυτό «Λήδανο», ο Διοσκουρίδης «Λήδον» και ο Θεόφραστος «Κίσθος».
Ο Αλάδανος που ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές της Μεσογείου σε μέρη της Βόρειας Αφρικής ακόμα και στη Κριμαία.. στη χώρα μας φύεται κυρίως στα νότια και ανατολικά, στην Κρήτη, στη Ρόδο και αλλού. Ο Αλάδανος που φύεται στις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου ονομάζεται Cistus creticus ενώ ο Αλάδανος που φύεται στην Δυτική Μεσόγειο Cistus ladanifer, στην χώρα μας φύεται ο Cistus creticus (Κίστος ο Κρητικός) που ως θαμνώδες φυτό ανήκει στην οικογένεια των Cistaceae (Κιστιδών). Στη Κρήτη μάλιστα γίνεται και καλλιέργεια του Αλάδανου και από την ρητίνη που συλλέγεται ζούνε άνθρωποι. Η συλλογή της ρητίνης γίνεται τους μήνες Ιούνιο – Ιούλιο (τότε γίνεται η έκκριση της κομμεορητίνης) με χειρωνακτική εργασία χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο που ονομάζεται "αργαστήρι". Το αργαστήρι έχει σειρές από λουριά τα οποία είναι φτιαγμένα από δέρμα ή από ειδικό πλαστικό. Ο Αλαδανάρης, ο άνθρωπος δηλαδή που κρατάει το αργαστήρι, το χτυπάει πάνω στο φυτό και στα λουριά με το χτύπημα μένει μια ουσία - ο ιδρώτας - που παράγεται από τα φύλλα του φυτού, η οποία ουσιαστικά είναι η περίφημη ρητίνη. Στη συνέχεια το αργαστήρι αποτίθεται στην ύπαιθρο κάτω από τον καυτό ήλιο και η ουσία (το λάδανο) στερεοποιείται παίρνοντας τη μορφή μαύρης πάστας, τότε γίνεται η συλλογή της από τα λουριά του αργαστηριού προσεκτικά !
Υπάρχουν διάφορα είδη Αλάδανου όμως μόνο εκείνα με το χαρακτηριστικό μοβ (χρώμα) άνθος είναι εκείνα που παράγουν την ουσία. Στη φύση της Ψίνθου μπορεί να βρει κανείς λευκό Αλάδανο, ρόζ Αλάδανο και τον μοβ.
Από τον Αλάδανο λοιπόν παίρνουμε σήμερα : αιθέρια έλαια, αρώματα, φάρμακα στυπτικά, αποχρεμπτικά, αντικαταρροϊκά και αντιδυσεντερικά. Τα παλαιότερα χρόνια το χρησιμοποιούσαν σαν αλοιφή για τους πόνους των αρθρώσεων, στις ρευματικές παθήσεις και στα κρυολογήματα. Στην αρχαιότητα εκτός από την χρήση του λαδάνου σε θεραπείες, χρησιμοποιούνταν και ως θυμίαμα ενώ στην Ανατολή θεωρούνταν και ως αποτρεπτικό του ματιάσματος.
Στη Κρήτη μάλιστα τα πράσινα μέρη του φυτού, ορισμένοι το πίνουν αφού το φυτό αποξηρανθεί ως βότανο, ρόφημα. Βέβαια επειδή το φυτό έχει διάφορα μέρη πρέπει κανείς να ξέρει ποια μέρη πρέπει να αποξηράνει γιαυτό καλό είναι να μην το δοκιμάσετε μόνοι σας αν δεν είστε γνώστες ή δεν έχετε σχετική εμπειρία !
Κάτι που δεν είναι εμφανές σ αυτό το φυτό είναι ο Κυτίνος. Ο Κυτίνος είναι ένας παρασιτικός οργανισμός που φυτρώνει κοντά στη ρίζα του φυτού και για να τον δει κανείς πρέπει να ανοίξει τα κλαδιά του Αλάδανου. Ο Κυτίνος ονομάζεται και αλλιώς ως «λύκος της λαδανιάς». Έχει δυνατό κόκκινο χρώμα και λευκά ή κίτρινα άνθη στη κορυφή του τα οποία αν τα σπάσουμε βγαίνει μια κολλώδης άχρωμη ουσία. Τα παλαιότερα χρόνια στη Ψίνθο και σε άλλα μέρη της Ρόδου οι κάτοικοι δοκίμαζαν την ουσία αυτή του Κυτίνου, ως λιχουδιά ! Η αλήθεια για τον Κυτίνο είναι ότι πρόκειται για κατάλοιπο ενός τροπικού φυτού που ως φαίνεται ευδοκιμούσε στη Ρόδο αιώνες πριν, όταν το κλίμα ήταν αρκετά διαφορετικό. Ο Κυτίνος ανήκει στην ίδια οικογένεια που ανήκει και το τροπικό φυτό "Raflesia" του οποίου το άνθος έχει διάμετρο που φτάνει έως και το ένα μέτρο !
Σύμφωνα με τους επιστήμονες το λάδανο (η ουσία) βοηθάει στα προβλήματα αϋπνίας, πονόδοντου και τετάνου. Ακόμα έχει βρεθεί ότι μπορεί να αναστείλει τους λεγόμενους "καλόγηρους". Τελευταία πειράματα δείχνουν ότι η ουσία αυτή βοηθά στη καταπολέμηση τύπων καρκίνου, βάση κυτταρικών σειρών. Τέλος φαίνεται να έχει αντιμικροβιακή δράση !
Από τα άνθη του Αλάδανου φαίνεται πως εμπνεύστηκαν και ποιητές, όπως ο Οδυσσέας Ελύτης, στο ποίημά του το «Ναυτάκι του περιβολιού» - συλλογή «Ηλιος ο πρώτος», όπου χαρακτηρίζει το άνθος της αλαδανιάς ως «αχτένιστο»:
«Όταν γυρίζει ο αλάδανος τ'αχτένιστο κεφάλι του»
* ΠΡΟΣΟΧΗ : Δεν πρέπει να καταναλώνετε βότανα σε καμία περίπτωση τα οποία δεν γνωρίζετε ! Μην το επιχειρήσετε !
Ο ασφαλέστερος τρόπος για να γνωρίσει κάποιος τα βότανα είναι να συμβουλευτεί έναν ειδικό, κάποιον που πραγματικά γνωρίζει για να του δείξει διαφορετικά ρισκάρετε την υγεία σας.
↪ Αναρτήθηκε: 07 Απριλίου 2014 :: Αναγνώστηκε: 3533 φορές