Στα πλαίσια του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Life-Φύση, 1998» που στόχευε στην προστασία του περιβάλλοντος, το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών σε συνεργασία με την Αναπτυξιακή Δωδεκανήσου Α.Ε. είχε αναλάβει τη διεξαγωγή του έργου «Μέτρα προστασίας για το απειλούμενο ψάρι Ladigesocypris ghigii» ή αλλιώς ψάρι «Γκιζάνι» .

Το έργο των 290 εκατομμυρίων δραχμών τότε, περί τις 851 χιλιάδες ευρώ σήμερα, στόχευε στη προστασία του ψαριού Γκιζάνι. Είχε χρηματοδοτηθεί κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κατά 8,6% από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και κατά 16,4% από το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών. Ως συνεργαζόμενοι φορείς στο πρόγραμμα συμμετείχαν, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, ο Δήμος Καλλιθέας, ο Δήμος Αρχαγγέλου, ο Δήμος Καμείρου, και ο Δήμος Νότιας Ρόδου.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του προγράμματος που ακόμα μπορεί να βρεί ο καθένας online στη διεύθυνση http://www.life-gizani.gr, ήταν η πρώτη φορά που η Ε.Ε χρηματοδοτούσε στην Ελλάδα ένα τέτοιο πρόγραμμα για την προστασία ενός ενδημικού ψαριού που κινδύνευε να εξαφανιστεί ! Μάλιστα το έργο αυτό επιδίωκε να αποτελέσει «πρότυπο» διαχείρισης για την προστασία και άλλων ενδημικών ψαριών στην υπόλοιπη Ελλάδα που κινδύνευαν με εξαφάνιση ενώ υπήρξαν μεγάλες φιλοδοξίες για ανάπτυξη του οικοτουρισμού μέσω αυτού του έργου.

Δύο κέντρα προστασίας και ενημέρωσης για το Γκιζάνι δημιουργήθηκαν στη Ρόδο, ένα στην Ελεούσα και ένα στη Ψίνθο ενώ στο Ενυδρείο της Ρόδου είχε δημιουργηθεί ένας χώρος ενημέρωσης διαμορφωμένος ειδικά για την προβολή του Γκιζανιού. Σε αυτούς του τρείς χώρους υποτίθεται πως θα έπρεπε να υπάρχουν «περίπτερα» στα οποία οι επισκέπτες θα μπορούσαν θα μάθουν πληροφορίες για το ψάρι. Χαρακτηριστικά όπως αναφέρεται στο life-gizani.gr :

«Στους χώρους αυτούς κατασκευάστηκαν μικρά περίπτερα που στεγάζουν μια έκθεση με πληροφορίες σε μορφή έντυπου υλικού, CDs και εφαρμογής multimedia (σε info-points), σχετικά με τη μοναδικότητα, βιολογία, οικολογία και ανάγκη προστασίας του είδους. Κοντά σε κάθε ένα από τα περίπτερα αυτά υπάρχουν υδατοδεξαμενές που συντηρούν μικρούς τοπικούς πληθυσμούς γκιζανιών. Ο περιβάλλων χώρος έχει διαμορφωθεί κατάλληλα για τους επισκέπτες, με μονοπάτια, παγκάκια, κ.λ.π. »

Ακόμα αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι :

«Και τα τρία κέντρα λειτουργούν ως σημεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, αλλά και ελεγχόμενης διαβίωσης των αποθεμάτων του γκιζανιού. Οι επισκέπτες πληροφορούνται σχετικά με το γκιζάνι, ενώ μπορούν να παρατηρούν τα ψάρια που φιλοξενούνται στις υδατοδεξαμενές.»

Το έργο στη Ψίνθο τελείωσε το 2002. Σήμερα όμως μετά απο μια δεκαετία, τι απο όλα αυτά ισχύει και ποια η σημερινή κατάσταση του «Μουσείου Γκιζάνι» στη Ψίνθο ;

Δυστυχώς το κέντρο στη Ψίνθο δεν λειτουργεί. Υφίσταται σαν χώρος, σαν κατασκευή αλλά δεν λειτουργεί και δεν υπάρχει κάποιος ή κάποιοι που να το λειτουργούν.

Με τα χρόνια να έχουν αφήσει τα σημάδια τους, η κατασκευή ακόμα βρίσκεται σε καλή σχετικά κατάσταση, αν και υπάρχουν ζημιές που όμως ακόμα τώρα είναι δυνατόν να αποκατασταθούν, αν όμως αφεθεί έτσι στη μοίρα του για ακόμα 10 χρόνια μάλλον αυτό δεν θα είναι πλέον δυνατό.

Ειδικά το ερειπωμένο ξύλινο «περίπτερο», βρίσκεται λίγο πριν την καταστροφή, η οροφή έχει αρχίσει να χαλάει και αν σε λίγο καιρό δεν καταρρεύσει, σίγουρα θα «πετάξει», ενώ τα τζάμια έχουν σπάσει - φαίνεται κάποιος έβγαζε το άχτι του πετώντας πέτρες - σίγουρα όχι απο μόνα τους, συνέπειες της εγκατάλειψης και της μη προστασίας του χώρου.

Ο βυθός της μικρής λίμνης είναι γεμάτος απο τα φύλλα δέντρων και φυτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή πλέον η θέα του βυθού της λίμνης δια μέσου του τζαμιού που είχε τοποθετηθεί υπόγεια, που ήταν και το πιο ενδιαφέρον ίσως σημείο για τον επισκέπτη αφού απο εκεί άνετα μπορούσε ο καθένας να χαζέψει τα ψαράκια σαν να ήταν σε ενυδρείο.. όπως φαίνεται κανείς δεν έχει ενδιαφερθεί να το καθαρίσει ως τώρα.


Το σκούπισμα και το ξεχορτάριασμα στα πέριξ του χώρου ίσως είναι το τελευταίο.. κάτι που άλλωστε θα ήταν άνευ ουσίας αν γινόταν μια φορά και ο χώρος πάλι αφηνόταν στη τύχη του. Το μόνο καλό είναι πως τα ψαράκια επιμένουν να κολυμπούν ακόμα εκεί μέσα στη λίμνη ! Για ενημερωτικά, φυλλάδια, cd και πληροφορίες για το κοινό, φυσικά ούτε «για πλάκα» δεν υπάρχουν - εκτός αν υπάρχουν κάπου καταχωνιασμένα - αλλά και να υπήρχαν ποιος θα τα μοίραζε ;

Τα ψαράκια που μπορεί να δεί κάποιος σήμερα εκεί, ακόμα και σαυτή τη κατάσταση, είχαν μεταφερθεί εδώ απο το ρέμα «Πελέμονη». Παλαιότερα, ως τη προηγούμενη ακόμα δεκαετία, στη μικρή «κοιλάδα - ρέμα» που διασχίζει τη Ψίνθο απ τη περιοχή «Βρύση» ως τη περιοχή «Φασούλι» υπήρχαν τέτοια ψαράκια και παρά τα ορμητικά νερά του χείμαρρου τον Χειμώνα, αυτά κατάφερναν να επιβιώνουν και να αναπαράγονται απο μόνα τους ! Τότε ακόμα, αν και οι πηγές της περιοχής «Βρύση» είχαν στερέψει, έρεε φυσικό νερό, μέσα απο τις σχισμές βράχων, καθ όλη τη διαδρομή απο αρκετά σημεία, που όμως σιγά σιγά εξασθένισαν και στέρεψαν οριστικά (λίγο η υπεράντληση υδάτων στην ευρύτερη περιοχή της Ψίνθου, λίγο οι νέες γεωτρήσεις και λίγο οι ξηρασίες) δυστυχώς μαζί τους χάθηκε και το Ψινθενό ψαράκι !

Σήμερα μετά την κατάρρευση του παλαιού μοντέλου «διακυβέρνησης» της χώρας, την εποχή των Μνημονίων και της λιτότητας των νεοφιλελεύθερων πρακτικών στην οικονομία, σε μια εποχή κρίσης ίσως παραμελημένα έργα σαν το «Γκιζάνι» (η ίδια κατάσταση ερήμωσης και στην Ελεούσα) να μοιάζουν άνευ σημασίας και ίσως δικαιολογημένα κατα κάποιους και όχι άδικα «απομεινάρια μιας άλλης εποχής», όμως αυτό είναι λάθος.

Η υποδομή υπάρχει, γιατί να μην αξιοποιηθεί ; Αξιοποίηση σημαίνει έσοδα και έσοδα στη σημερινή εποχή σημαίνουν λύσεις σε άλλα προβλήματα, «δόξα τα Μνημόνια» προβλήματα υπάρχουν.

Με ελάχιστα έξοδα θα μπορούσε σήμερα ο Δήμος να φτιάξει τα κέντρα-μουσεία Γκιζάνι στη Ρόδο, της Ψίνθου και της Ελεούσας και να τα αξιοποιήσει, ειδικά τη τουριστική θερινή περίοδο όπου δεδομένης της κοντινής απόστασης της Ψίνθου απο τη Κοιλάδα των Πεταλούδων εύκολα οι τουρίστες θα το εντόπιζαν. Αν φυσικά γινόταν και κάτι ποιο οργανωμένο όπως η συνεργασία με τουριστικούς φορείς και πρακτορεία θα ήταν σημεία μαζικής επισκεψιμότητας, κάτι που θα δικαιολογούσε και τη θέσπιση ένος μικρού εισιτηρίου. Γιατί όχι άλλωστε, απο τη στιγμή που πρακτορεία φέρνουν τουρίστες στη Ψίνθο για να φάνε στα εστιατόρια του χωριού, το ίδιο θα μπορούσε να γίνει και για το Μουσείο «Γκιζάνι» ή σε συνδυασμό των δύο.

Κάτι τέτοιο αν γινόταν σωστά, θα έδινε αξία στο χωριό και λόγο στους τουρίστες να το επισκέπτονται με όλα τα θετικά επακόλουθα !

Είναι κρίμα να γίνονται έργα και μετά να αφήνονται στη τύχη τους. Θα έχει το Μουσείο «Γκιζάνι» της Ψίνθου τη μοίρα του Γκόλφ Αφάντου λόγου χάρη, όπου μέσα στη πισίνα σήμερα μπορεί κανείς να δεί ακόμα και δέντρα ;

Ας ελπίσουμε πως όχι..