Σύνδεση | Εγγραφή
Επιστροφή στην Αρχική Σελίδα του psinthos.net
Η πείνα την περίοδο της κατοχής στη Ψίνθο
Η πείνα την περίοδο της κατοχής στη Ψίνθο 1944
Πρόλογος - Μικρή Εισαγωγή

Κατά την περίοδο της κατοχής της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα, τους φασίστες Ιταλούς και τους ναζιστές Γερμανούς, ο ελληνικός λαός βρέθηκε αντιμέτωπος με την πείνα ! Ο λιμός (η πολύ μεγάλη πείνα που οφείλεται σε έλλειψη τροφίμων), μια κατάσταση στην οποία είχαν να περιέλθουν οι Έλληνες από τα χρόνια της αρχαιότητας, έπληξε κυρίως τις μεγάλες πόλεις της χώρας όπως την πρωτεύουσα Αθήνα, τον Πειραιά, την Θεσσαλονίκη αλλά και τη νησιωτική Ελλάδα (Μύκονο,Σύρο,Χίο,Ρόδο κ.α). Τα πιο ευάλωτα κοινωνικά στρώματα υπήρξαν τα κατώτερα στρώματα της τότε ελληνικής κοινωνίας ενώ στις λίστες των θανάτων μεγάλο τμήμα των αποθανόντων ήταν άνεργοι, συνταξιούχοι και δημόσιοι υπάλληλοι.

Η πρώτη κατοχική κυβέρνηση δοσίλογων στην Ελλάδα, πλήρως ελεγχόμενη από τους Γερμανούς (υπό τον δοσίλογο στρατιωτικό Τσολάκογλου), έπραττε ότι της υποδείκνυαν οι Γερμανοί ναζιστές. Έτσι η Ελλάδα άρχισε να «οφείλει» προς τους κατακτητές, υπέρογκα ποσά, ποσά που υπήρξαν από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν στην κατεχόμενη Ευρώπη (στο 113,7% του εθνικού εισοδήματος της Ελλάδας).

Η καταλήστευση των συναλλαγματικών αποθεμάτων των τραπεζών από τους κατακτητές, οι δημεύσεις κινητής και ακίνητης περιουσίας, η εξαναγκαστική συνεργασία με το Γ' Ράιχ, η καταστροφή των υποδομών, το τεράστιο πλήγμα στις μεταφορές και τέλος η επιβολή ναυτικού αποκλεισμού από τους Συμμάχους μας σε συνδυασμό με τους δύσκολους χειμώνες από το 1941 έως το 1944 ήταν οι βασικές αιτίες του λιμού στην Ελλάδα.

Αν και ο μεγάλος λιμός στην Αθήνα έλαβε χώρα τον πρώτο βαρύ κατοχικό χειμώνα του 1941-1942, στην Ρόδο η πείνα έγινε ιδιαίτερα έντονη τον κρύο χειμώνα του 1944 και προς το τέλος του έτους αυτού. Οι κάτοικοι της πόλης της Ρόδου υπέφεραν περισσότερο από τους κατοίκους των χωριών, στην πόλη της Ρόδου σημειωθήκαν σχεδόν όλοι οι θάνατοι από την πείνα τον χρόνο εκείνο. Οι κάτοικοι της Παλιάς Πόλης που δεν είχαν ούτε ένα κομμάτι γης για να καλλιεργήσουν οτιδήποτε δεινοπάθησαν. Στα χωριά του νησιού επειδή οι κάτοικοι είχαν ιδιόκτητες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, οικόσιτα ζώα και είχαν το πλεονέκτημα ότι βρίσκονταν στην εξοχή, ξεπέρασαν την δύσκολη αυτή φάση της κατοχής «ευκολότερα».

Πως βίωσαν οι κάτοικοι της Ψίνθου την πείνα του 1944

Το 1944 στο νησί βρίσκονταν οι Γερμανοί ναζιστές και ουσιαστικά είχαν παραμερίσει τους Ιταλούς φασίστες στρατιώτες που μέχρι πρότινος έλεγχαν το νησί. Τόσο οι Ιταλοί όσο και οι Γερμανοί μετέπειτα αντιμετώπισαν τα περισσότερα προϊόντα ως λάφυρα πολέμου. Οι στρατιώτες έπαιρναν ότι θεωρούσαν ότι τους χρειαζόταν. Στα προϊόντα που παρήγαγαν κυρίως μόνο για τις οικογένειες τους οι χωρικοί οι κατακτητές έπαιρναν ποσοστά. Για παράδειγμα στην παραγωγή ελαιολάδου έπαιρναν ποσοστό του παραγόμενου λαδιού από τον κάθε παραγωγό όταν αυτός έβγαζε το λάδι της χρονιάς στο ελαιοτριβείο. Ήδη η αγροτική παραγωγή από τα πρώτα χρόνια της κατοχής ήταν περιορισμένη και με τα χρόνια έφθινε αφού αν και οι ντόπιοι πήγαιναν στα χωράφια τους δεν τα καλλιεργούσαν συνήθως όλοι όπως θα έπρεπε είτε έλλειψη πόρων, ζώων και εργαλείων είτε πολλές φορές λόγω του φόβου των ξένων στρατιωτών που ήταν παντού στο χωριό. Οι Ιταλοί στρατιώτες στρατοπέδευαν σε παράγκες (τις ιταλικές παράγκες που ακόμα υπάρχουν σε διάφορα σημεία του χωριού), στις οποίες αργότερα έμεναν και οι Γερμανοί.

Οι Γερμανοί ναζιστές ήταν πιο σκληροί σε σχέση με τους Ιταλούς φασίστες, έτσι ακόμα και οι Ιταλοί στρατιώτες τον χειμώνα του 1944 πείνασαν στην Ψίνθο ! Κάτοικος της Ψίνθου που έζησε την πείνα του 1944, θυμάται Ιταλό στρατιώτη στην περιοχή του σημερινού δημοτικού σχολείου του χωριού με το όπλο του να σημαδεύει ένα σκύλο, τον οποίο ήθελε να σκοτώσει για να τον φάει ! Το ότι Ιταλοί κυρίως αλλά και Γερμανοί σκότωναν γάτες και σκύλους την περίοδο εκείνη για τον ίδιο λόγο, το επιβεβαιώνουν και άλλοι κάτοικοι της Ψίνθου που έζησαν ως παιδιά εκείνη την περίοδο.

Οι κάτοικοι της Ψίνθου ξεπέρασαν την πείνα χάρις τα άφθονα άγρια χόρτα της εξοχής και τα αποθέματα που είχε ο καθένας σε λάδι και κρέας αφού άλλος στο χωριό ήταν γεωργός και άλλο βοσκός άλλοι και τα δύο, έτσι οι ανταλλαγές προϊόντων μεταξύ των Ψινθενών εκείνη την περίοδο - συνήθως στα κρυφά - ήταν συχνό φαινόμενο. Βέβαια δεν έλειψαν και οι υπερβολές που έγιναν λόγω ανάγκης, γηραιοί σήμερα κάτοικοι της Ψίνθου μας αναφέρουν ότι για μερικά κιλά σιτάρι ή μια κατσίκα ορισμένοι χωριανοί έδιναν ακόμα και ολόκληρα χωράφια !

Προς το τέλος του 1944 το λάδι, το αλεύρι, η ζάχαρη ακόμα και το γάλα ήταν ελάχιστα. Το κρέας σε φαγητό για τους περισσότερους σπάνιζε και μόνο οι βοσκοί είχαν αποθέματα αν και αυτοί συνήθως έκρυβαν τα ζώα τους από τους κατακτητές. Αντί για γάλα το πρωί πολλές φορές έπιναν φασκόμηλο (λεσφακιά) ή χαμομήλι. Με το λίγο αλεύρι άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο έφτιαχναν «Αλευριά» φαγητό της πείνας που αποτελούνταν από αλεύρι καβουρδισμένο στο λάδι με νερό που γινόταν σαν κρέμα και που από πάνω όποιος είχε έβαζε ζάχαρη. Βέβαια η πιο συνηθισμένη τροφή ήταν τα άγρια χόρτα της εξοχής που υπήρχαν σε αφθονία (άγρια ραδίκια,γλιστρίδες,λαψάνες,σταυρωτά, βρούβες κ.α). Με λίγο ελαιόλαδο ή ακόμα και βραστά τα χόρτα ήταν σχεδόν καθημερινό πιάτο εκείνη την εποχή. Όπως μας είπε χαρακτηριστικά κάτοικος της Ψίνθου που έζησε εκείνη την εποχή ως παιδί: «..τρώγαμε τα πορτοκάλια και τα λεμόνια ολόκληρα, με το φλούδι τους, χωρίς να τα καθαρίζουμε γιατί πεινούσαμε» !

Για τα μικρά παιδιά της εποχής που πεινούσαν περισσότερο, οι γονείς φρόντιζαν να τους μάθουν πως να βρίσκουν και να τρώνε βολβούς. Ένας συνήθης και αγαπημένος βολβός των παιδιών ήταν ο βολβός της οξαλίδας, του πράσινου φυτού με τα χαρακτηριστικά κίτρινα άνθη που στη Ψίνθο ονομάζουμε και «ξυνιές» (ή «ξυνάκια»). Τον χειμώνα οι οξαλίδες είναι παντού στα χωράφια και σε μεγάλες ποσότητες έτσι ήταν συχνή η αναζήτηση των βολβών αυτών στα χωράφια. Οι γονείς τσάπιζαν και τα παιδιά έτρωγαν τους βολβούς αυτούς που ονόμαζαν τότε «φιστίκια», γιατί οι βολβοί αυτοί έμοιαζαν σαν φιστίκια ! Έτρωγαν ακόμα και παπαρούνες, προσοχή, όχι τα άνθη των παπαρούνων που είναι τοξικά (οι παπαρούνες είναι και παραισθησιογόνες) και ιδιαίτερα σε μεγάλες ποσότητες όπως και αυτά των οξαλίδων, αλλά τα τρυφερά φύλλα της παπαρούνας πριν αυτή ανθίσει ! Άλλη αγαπημένη τροφή για τα παιδιά ήταν τα χαρούπια από τις χαρουπιές που υπήρχαν πολλές στο χωριό άγριες και ήμερες. Οι ήμερες χαρουπιές έδιναν μεγάλα και πιο γλυκά χαρούπια που έκαναν τα παιδιά να ξεχνούν την πείνα τους.

Ακόμα οι χωρικοί κατανάλωναν κούμαρα, άγρια βατόμουρα αλλά και όταν αυτά τελείωναν, τις τρυφερές μύτες των άγριων βάτων που υπήρχαν σε αφθονία πλάι στα ποτάμια του χωριού και σε πολλά χωράφια ενώ ακόμα έβρισκαν τις λεγόμενες «καστρανήθες» άγρια φυτά που έμοιαζαν σαν άνηθο όπως και ένα άλλο άγριο φυτό που έμοιαζε σαν τριφύλλι και έκανε άγρια μικρά αγγουράκια, φυτό που είναι δυσεύρετο σήμερα.

Ένας νεκρός την περίοδο της πείνας στην Ψίνθο ;

Αν και συνήθως αναφέρεται ότι δεν υπήρξαν νεκροί στα χωριά του νησιού λόγω της πείνας εκείνη την περίοδο, κάτοικοι της Ψίνθου, θυμούνται ότι εκείνη την εποχή ένας κάτοικος του χωριού (γύρω στα 50 - 60) πέθανε και ορισμένοι το απέδιδαν στην πείνα. Κανείς δεν ξέρει αν ο άνθρωπος αυτός όντως πέθανε από την πείνα ή από άλλα παθολογικά αίτια, ποιος θα μπορούσε να το διαπιστώσει άλλωστε υπό εκείνες τις συνθήκες εκείνη την εποχή ; Ο άνθρωπος αυτός δεν ήταν γηγενής Ψινθενός, είχε έρθει να μείνει στην Ψίνθο μαζί με την γυναίκα του κάποια χρόνια πριν, με καταγωγή από την Κάλυμνο.

Επίλογος

Έτσι άντεξαν και ξεπέρασαν την πείνα στην Ψίνθο οι κάτοικοι του χωριού το 1944. Σε αντίθεση με τους ναζιστές και φασίστες στρατιώτες που για να επιβιώσουν πολλές φορές έτρωγαν γάτες και σκύλους, οι Ψινθενοί επιβίωσαν πιο πολιτισμένα, χάρη στη σχέση τους με την φύση και την γνώση που είχαν αποκτήσει από αυτήν.

* Όλες οι πληροφορίες του άρθρου αυτού για την πείνα στη Ψίνθο το 1944 προέρχονται από μαρτυρίες κατοίκων του χωριού που έζησαν τα γεγονότα ως παιδιά.



Αναρτήθηκε απο : admin  στις  October 31, 2015
Κάντε ένα σχόλιο Διαβάστε όλα τα σχόλια Προσθέστε ένα σχόλιο & δείτε τα σχόλια των άλλων ( 0 )
→ Αναγνώστηκε 4613 φορές Μοιράσου αυτό το άρθρο με τους φίλους σου στο facebook ! Κάνε tweet το άρθρο στο twitter ! Μοιράσου αυτό το άρθρο στο google+ ! Καρφίτσωσε και μοιράσου αυτό το άρθρο στο Pinterest !

Psinthos.net - Ψινθογνωσία

Διαβάστε μοναδικά άρθρα από την ιστορία του χωριού

εδώ »